Emre ERGÜL
Hamas’ın 7 Ekim baskınlarının ardından İsrail’in Gazze’ye başlattığı bombardıman, abluka ve işgal bugün 25’inci gününe girdi. Ne kadar süreceği belli değil… 24 Şubat 2022’de başlayan ve halen devam eden Ukrayna Savaşı’nın ardından küresel piyasalar artık Gazze savaşı konusunda endişeli. İsrail’in Yedioth Ahronoth medya grubuna bağlı Calcalist haber sitesine göre, Gazze savaşının küresel ekonomiye maliyeti 1 trilyon dolar olacak.
Uzmanlar, çatışmanın bölgeye yayılarak İsrail ile İran arasında doğrudan bir çatışmaya dönüşmesi durumunda petrol fiyatının varil başına yaklaşık 90 dolardan 150 dolara çıkabileceğini ve küresel büyümenin potansiyel olarak yüzde 1,7 azalabileceğine dikkat çekiyor: Bu oran küresel GSYİH’da bir trilyon dolar anlamına geliyor” dedi. azalmaya eşittir.”
Gazeteye konuşan Bank Leumi baş ekonomisti Gil Bufman’ın analizine göre, petrol fiyatlarının son dönemde varil başına 86 dolardan 93 dolara çıkması da “savaşın etkisinin şimdiden yansımaya başladığını” gösteriyor. “küresel enerji fiyatlarında”: “Durumun ABD ve İran dahil olmak üzere daha geniş bir etkisi var.” Eğer olay geniş kapsamlı bir çatışmaya dönüşürse, bu, ister yasal yollardan isterse yaptırımları aşarak olsun, İran’ın petrol ihraç etme kabiliyetinin azalmasına yol açacaktır.
Bu gelişme küresel ham petrol arzının daha da azalmasına yol açacaktır.” Bufman’a göre savaş doğalgaz fiyatlarını da önemli ölçüde etkileyebilir. Avrupa’da, doğal gaz vadeli sözleşmesi olan TTF’nin fiyatları geçen Temmuz ayından bu yana megavatsaat başına 30 avronun altından 54 avroya kadar keskin bir artış gösterdi.
Ortadoğu ülkelerinin ekonomilerine ilişkin raporlar hazırlayan Concord MENA Başkanı Doron Peskin de şu uyarıda bulundu: “Ortadoğu’daki çatışmalar nedeniyle dünya ekonomisi yeni bir yavaşlamaya girebilir.” IMF uzmanları, bu yıl beklenen yüzde 3’lük büyümeye kıyasla 2024’te küresel büyümenin yüzde 2,9 olacağını öngörüyor. kadar yavaşlayacağını öngörüyor. Gelecek yıl için mevcut bahis, fonun Temmuz ayında yayınladığı önceki yüzde 3’lük bahisten hafif bir düşüşü yansıtıyor.
Yavaşlamanın nedeni, küresel ekonomik üretimi son üç yılda salgın öncesi üç yıla kıyasla yaklaşık 3,7 trilyon dolar azaltan koronavirüsün yarattığı sakinlikten dünya ekonomisinin henüz tam anlamıyla kurtulamamış olmasıdır.” Bloomberg ayrıca 3 senaryoya göre maliyet hesaplaması yaptı… İlk senaryo ve açık ara en iyimser olanı, Gazze Şeridi’nde yoğunlaşan sınırlı ve bölgesel bir savaşla ilgili…
Bu senaryoda Bloomberg, ABD yaptırımlarının hafifletilmesi karşılığında bu yıl petrol üretimini günlük 700 bin varil artıran İran’ın İsrail üzerindeki küresel baskıyı artırmak için üretimi azaltacağını öngörüyor: “Böyle bir senaryo 4 dolarlık bir petrol üretimine yol açacaktır. Petrolün varil fiyatındaki artış, korku endeksinde (VIX) herhangi bir değişiklik.” Hiçbir değişikliğe yol açmayacak, küresel enflasyonda yüzde 0,1 artışa, küresel büyümede de aynı oranda düşüşe yol açacak” dedi.
İkinci senaryo, İsrail ile İran arasında, İsrail sınırları içindeki birçok cephede (Gazze, Batı Şeria, Suriye ve Lübnan) geniş çaplı bir savaşı ve Ortadoğu’da genel istikrarsızlığı içeren dolaylı bir savaşı içeriyor: “Bu senaryoda petrol 8 dolar. varil başına korku endeksi 8 puan artacak.
Enflasyon yüzde 0,2 artacak, küresel GSYİH yüzde 0,3 azalacak.” En ciddi ve karamsar senaryo İsrail ile İran arasında doğrudan bir savaşla ilgili. Bloomberg ihtimalin düşük olduğunu vurguluyor: “Böyle bir senaryo, ABD’nin ve ekonomik olarak İran’a bağımlı olan Suriye, Lübnan gibi bölgedeki tüm Arap devletlerinin doğrudan katılımıyla topyekün bir bölgesel savaşı da içerecektir.
